Dure medicijnen ontwikkeld met belastinggeld

Onderzoek toont grote publieke investeringen in medicijnontwikkeling

Vandaag publiceren SOMO en Wemos het rapport ‘Overpriced’ waaruit blijkt dat er zowel direct als indirect veel publiek geld in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen wordt gestoken. Naast directe financiering van universiteiten, gaat publiek geld o.a. via nationale en regionale investeringsfondsen naar biotechbedrijven. Er worden echter geen voorwaarden gesteld aan deze giften, leningen en investeringen, waardoor de overheid kansen laat liggen om de medicijnprijzen te beteugelen. SOMO en Wemos pleiten daarom voor coherent overheidsbeleid, waarin publieke belangen, zoals de financiële houdbaarheid van ons zorgstelsel en toegang tot medicijnen, zwaarder meewegen wanneer publiek geld geïnvesteerd wordt.

Esther de Haan (senior onderzoeker bij SOMO): “Het argument van de farmaceutische bedrijven dat medicijnen zo duur zijn vanwege hoge kosten voor Research & Development, is niet correct. Een deel van deze kosten en risico’s wordt gedragen door publieke partijen zonder dat zij voorwaarden verbinden aan hun investeringen. Dit is een gemiste kans van de overheid om invloed op de hoge medicijnprijzen uit te oefenen.”

In samenwerking met Wemos, onderzocht SOMO de directe en indirecte investeringen in medicijnonderzoek en -ontwikkeling, door middel van deskresearch, interviews met experts en casestudies.

Bekijk deze animatiefilm over het rapport:

Publiek geld in medicijnonderzoek en -ontwikkeling

Naast geld voor onderzoek aan publieke instellingen en universiteiten (EUR 835 miljoen in 2017[1]), investeren nationale overheid en provincies fors in start-ups en spin-off biotechbedrijven, opgericht door onderzoekers die commercieel verder willen met kansrijke wetenschappelijke vindingen. Dit kapitaal wordt geïnvesteerd in een fase waarin het risico op een mislukking groot is. Pas als het medicijn kansrijk blijkt, volgen andere grote private investeerders die vervolgens hun aandelen voor het veelvoudige verkopen aan de farmaceutische industrie.

Ella Weggen (global health advocate bij Wemos): “Als Nederlanders betalen we twee keer voor medicijnen: via de premies van onze zorgverzekering en via de belasting. En toch hebben we onvoldoende profijt van deze publieke investeringen. Bovendien worden sommige geneesmiddelen die met belastinggeld zijn ontwikkeld tegen exorbitant hoge prijzen verkocht, zoals het rapport laat zien. Dit ondermijnt gelijke toegang tot medicijnen en vormt een bedreiging voor ons recht op gezondheid.”

Transparantie en criteria voor investeringen ontbreken

De hoogte van de publieke bijdragen aan medicijnontwikkeling via investeringsfondsen is moeilijk te achterhalen omdat deze informatie niet openbaar is. Daarnaast worden er geen voorwaarden gesteld aan deze financiering, omdat dit volgens de betrokken investeerders een negatief effect zou hebben op hun return on investment.

Ella Weggen: “Er is een groot spanningsveld tussen het belang om economische groei te bevorderen en het belang om medicijnen (en daarmee ook de zorg) betaalbaar te houden. De overheid zou een coherent beleid moeten voeren waarin publieke gezondheidsbelangen zwaar wegen. Daarnaast is transparantie over publieke investeringen nodig, en moeten voorwaarden gesteld worden aan publieke financiering in medicijnontwikkeling, zodat mensen daadwerkelijk profiteren van geneesmiddelen die met hun belastinggeld zijn ontwikkeld.“

Farma’s Other Futures

Op 16 mei organiseren Wemos, SOMO en Commons Network een avond in de Rode Hoed met toekomstvisiesdie laten zien waarom betaalbare medicijnen wél haalbaar zijn. Met onder meer Lucien Hordijk (journalist), Robin Kok (CF patient), Carla Hollak (hoogleraar stofwisselingsziekten, UMC Amsterdam), Rob Henning (hoogleraar Farmacologie, Universiteit Groningen), Arnout Hoekstra (Lijsttrekker SP Europees Parlement) en Pia Dijkstra (D66).

[1] Bestaande uit EUR 780 miljoen Nederlandse financiering en EUR 55 miljoen Europees geld (zie ook rapport).

• Download hier het rapport
• Download hier de samenvatting van het rapport
• Lees ook dit artikel in de Volkskrant: ‘Overheid betaalt mee aan de ontwikkeling van peperdure medicijnen’ (10 mei 2019)
• En dit artikel in Trouw: ‘Zowel direct als indirect gaat er publiek geld naar de ontwikkeling van dure medicijnen’ (10 mei 2019)
• Lees ook onze brieven aan de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn & Sport, Financiën, Onderwijs, Cultuur & Wetenschap, en Economische Zaken & Klimaat, gestuurd naar aanleiding van de uitkomsten van het rapport.
• Dit is onze gezamenlijke reactie met SOMO op de antwoorden van minister Bruins op Kamervragen naar aanleiding van het rapport.