Publieke financiering voor gezondheid in politieke verklaring VN

Naam project: als onderdeel van het Make Way-programma 
Looptijd: januari 2023 – september 2023  
Projectpartners: Akina Mama wa Afrika en Wemos.

Wat is het probleem?

Toegang tot goede gezondheidszorg is essentieel voor iedereen, maar voor veel mensen in lage- en middeninkomenslanden is dit niet vanzelfsprekend. Regeringen hebben de verantwoordelijkheid om hun gezondheidssystemen voldoende te financieren en toegankelijk te maken voor iedereen.

In 2023 werkten de Verenigde Naties (VN) aan een politieke verklaring over universele gezondheidszorg (UHC), met als doel te garanderen dat “alle mensen toegang hebben tot het volledige scala aan kwalitatieve gezondheidsdiensten die ze nodig hebben, wanneer en waar ze die nodig hebben, zonder financiële problemen”. Volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ligt de wereld niet op schema om UHC te bereiken tegen 2030: de vooruitgang in het verbeteren van toegang tot gezondheidsdiensten is vertraagd, en steeds meer mensen besteden te veel geld aan basisgezondheidszorg.

Het belang van een dergelijke verklaring weerspiegelt de politieke wil van landen om samen problemen aan te pakken, en hoe deze aan te pakken. Een fundamenteel probleem in de eerste aangepaste conceptversie van de verklaring was dat landen werden aangemoedigd om middelen van de private sector te mobiliseren om begrotingstekorten in de gezondheidszorg op te vullen. Het probleem is dat private financiering in de gezondheidszorg tot hogere kosten en commercialisering van zorg leidt, wat ongelijkheden in de toegang tot zorg verergert. Door systemen van directe betaling, bijvoorbeeld, kunnen mensen met een laag inkomen zich de nodige zorg minder goed veroorloven.

Wat is onze oplossing?

Onderzoek laat zien dat universele gezondheidssystemen afhankelijk zijn van publieke financiering en doelmatige uitgave van publieke middelen. Zo kunnen gezondheidsdiensten voorzien in de (zorg)behoeften van mensen. Wij willen dat overheden en mondiale actoren kritisch zijn over private, op winst gerichte oplossingen, en in de eerste plaats juist publieke gezondheidssystemen steunen. Daarom hebben we erop aangedrongen de tekst over financiering door de private sector te verwijderen uit de politieke VN-verklaring.

Hoe hebben we hiervoor gepleit?

Met onze partner Akina Mama wa Afrika werkten we tijdens het hele proces aan opeenvolgende conceptversies van de verklaring om de inhoud ervan te beïnvloeden. Tijdens drie openbare consultatierondes leverden we specifieke tekstvoorstellen en een onderbouwing die publieke financiering boven private financiering voor UHC ondersteunt. In Genève deelden we onze belangrijkste standpunten in informele gesprekken met landendelegaties tijdens de WHO Executive Board-vergadering in januari en de World Health Assembly in mei. Daarnaast gaven we twee toespraken bij de VN in New York.

Tijdens de VN Multistakeholder Hearings op 9 mei riepen we in onze toespraak lidstaten op om:

1. Passende maatregelen te nemen om publieke financiering voor gezondheidszorg te vergroten,
2. De fiscale ruimte voor sociale uitgaven uit te breiden, inclusief het aanpakken van belastingontwijking en onopgeloste schuldencrises, en
3. Beleidsmaatregelen voor gezondheidsfinanciering na te streven die gelijkwaardige toegang voor iedereen bevorderen.

Bij de High-Level Meeting over UHC, toen landen stemden over de politieke verklaring, benadrukten we dat toegang tot gezondheidszorg een publieke aangelegenheid is en daarom publieke financiering vereist. We riepen lidstaten op om het internationale financiële systeem te hervormen om onhoudbare schulden en illegale financiële stromen aan te pakken.

Wat was onze impact?

De politieke verklaring over Universele Gezondheidszorg (UHC), aangenomen door de VN-lidstaten tijdens de High-Level Meeting in september 2023, weerspiegelt onze standpunten over publiek gefinancierde gezondheidszorg. In de definitieve verklaring ontbreekt de misleidende conceptparagraaf die private financiering aanmoedigde om begrotingstekorten in de zorg op te vullen. Daarnaast erkent artikel 87 expliciet dat binnenlandse publieke middelen de belangrijkste bron van financiering voor UHC moeten zijn.

Dit succes motiveert ons om ons werk voort te zetten voor een wereld waar gezondheidszorg een universeel recht is, en niet een privilege voor degenen die het toevallig kunnen betalen.

Lees meer

Special article: Reflections on the new UN political declarations on health