Jorge Vega Cardenas & Corinne Hinlopen
Zorgpersoneel dat geen baan kan vinden in het land van herkomst, gaat op zoek naar nieuwe kansen, bijvoorbeeld in het buitenland. Maar hun vertrek kan verregaande gevolgen hebben, vooral als hun land van herkomsteen zwak gezondheidssysteem kent. Wij roepen de WHO en al haar lidstaten op om hier aandacht aan te schenken.
Voor iedere zorgwerker die naar Europa of Noord-Amerika emigreert, krijgt iemand in Afrika geen medische hulp. Iedere twee minuten sterft een vrouw – meestal in een lage-inkomensland – tijdens de zwangerschap of bevalling vanwege gebrek aan zorgpersoneel en –faciliteiten. Wanneer zorgwerkers naar een ander land emigreren, verliest hun land van herkomst middelen (die vaak al schaars zijn). Neem bijvoorbeeld de 600 Zuid-Afrikaanse zorgwerkers die sinds 1993 hun beroep mogen uitvoeren in Canada. Voor Zuid-Afrika staat dit gelijk aan het verlies van meer dan $70 miljoen aan publiek onderwijs. Dit staat in schril contrast met Canada, dat hierdoor zo’n $300-500 miljoen aan Canadese onderwijskosten bespaart.
WHO Code
Om dit aan te pakken heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bij de 63e World Health Assembly in 2010 de Global Code of Practice on the International Recruitment of Health Personnel aangenomen. De WHO-lidstaten maakten toen een aantal relevante afspraken, zoals het creëren van een duurzaam zorgpersoneelsbestand, het uitwisselen van informatie, en het faciliteren van vaardigheden die zowel het land van herkomst als het land van bestemming ten goede komen.
WHO-lidstaten worden aangemoedigd om iedere drie jaar een landenrapportage in te dienen over hoe ze de Code implementeren. Voor andere stakeholders heeft de WHO het Independent Stakeholders Report in het leven geroepen. De derde rapportageronde is een uitgelezen kans voor maatschappelijke organisaties om hun nationale overheden aan te spreken op hun verantwoordelijkheden en hen aan te moedigen om hun landenrapportage in te dienen.
Te weinig huisartsen
De Nederlandse overheid zal ook via het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een rapport indienen. Het rapport komt op een cruciaal moment: Nederland kampt momenteel met een groeiend en zorgelijk tekort aan zorgpersoneel. In Drenthe, de dunst bevolkte provincie, nam het aantal kindergeneeskundecentra af van drie naar slechts één vanwege het lage aantal kinderartsen. Zeeland, onze rustige en schitterende zeeprovincie, heeft binnenkort niet genoeg huisartsen meer om aan de almaar toenemende zorgbehoeftes van ouderen in die provincie te voldoen. En wervingsbureaus trekken aan de alarmbel, omdat de vraag naar verplegers in de thuis- en geriatrische zorg momenteel vier tot vijf keer groter is dan het aanbod.
Momenteel is de Nederlandse overheid niet van plan om zorgpersoneel uit het buitenland te werven, met name vanwege de taalbarrière. Onze arbeidsmarkt blijft echter wel een sterke aantrekkingskracht uitoefenen op degenen die bereid zijn de Nederlandse taal te leren en het aandurven om hun kansen in het buitenland op te zoeken. Het is duidelijk dat de Nederlandse overheid – ondanks allerlei visiedocumenten, strategieën en actieplannen – niet genoeg heeft geïnvesteerd in het eigen zorgpersoneel:het was te weinig en te laat. Dit brengt niet alleen het recht op gezondheid van de Nederlandse bevolking in gevaar, maar vergroot ook de kans op werving van buitenlands zorgpersoneel, wat het risico van ondermijning van gezondheidssystemen elders in de wereld met zich meebrengt.
Samenwerking
Wemos zet zich in voor de kwetsbaren in de samenleving en laat hun stem horen. Dit is dan ook onze boodschap aan de WHO en haar lidstaten, nu ze bezig zijn met de derde rapportageronde van de Code. We zullen een Independent Stakeholders Report over de Nederlandse situatie indienen bij de WHO, en moedigen maatschappelijke organisaties in Europa en Oost-Afrika waarmee wij samenwerken in de nieuwe Health Workers for All Coalition aan om hetzelfde te doen. Wij kijken zeer uit naar de resultaten van de derde rapportageronde die voor de World Health Assembly in mei 2019 gepubliceerd zullen worden.
De Health Workers for All Coalition, die Wemos coördineert, is een netwerk van maatschappelijke organisaties dat pleit voor toegang voor iedereen tot professionele, gemotiveerde en gesteunde zorgwerkers in een sterk gezondheidssysteem.
