Vandaag deed de rechter uitspraak in de rechtszaak tussen zorgverzekeraar Menzis en farmaceut AstraZeneca. Menzis werd daarbij in het gelijk gesteld. AstraZeneca moet de te hoge prijs die zij voor het medicijn Seroquel in rekening bracht aan de zorgverzekeraar terugbetalen. Het precieze bedrag moet nog worden vastgesteld. Het was voor het eerst dat een zorgverzekeraar in Nederland een farmaceut aanklaagde.
Quote uit de uitspraak: “De rechtbank verklaart voor recht dat AstraZeneca c.s. ongerechtvaardigd is verrijkt ten koste van Menzis c.s., via haar verzekerden, en gehouden is de van die verzekerden op Menzis c.s. bij wijze van subrogatie overgegane schadevordering te vergoeden”.
Ella Weggen, global health advocate betrokken bij Wemos’ programma Access to Medicines: “Wij vinden het een positieve ontwikkeling dat de maatschappelijke zorgplicht van farmaceuten juridisch afgedwongen wordt door een zorgverzekeraar in Nederland. Het is te verwachten dat andere zorgverzekeraars nu soortgelijke rechtszaken zullen aanspannen.”
Zorgverzekeraar Menzis klaagde AstraZeneca aan omdat het bedrijf volgens Menzis een te hoge prijs vroeg voor het antipsychoticum Seroquel door te lang vast te houden aan een patent. Gedurende een patentperiode mag de farmaceut de prijs van het medicijn zelf bepalen. AstraZeneca deed echter aan zogeheten ‘evergreening’: zij maakte een ‘nieuwe’ variant van het medicijn (met een vertraagde afgifte) en vroeg hierop opnieuw patent aan – alsof het een geheel nieuw medicijn was. Op die manier kon het bedrijf haar exclusiviteit en lucratieve inkomsten rekken. De rechtbank heeft beslist dat AstraZeneca door de opbrengsten uit de verkoop van haar geneesmiddel ten onrechte winst heeft gemaakt ten koste van zorgverzekeraar Menzis. Menzis eiste 4,17 miljoen euro terug via de rechter voor de te hoge prijs, maar de uitspraak leest dat de exacte hoogte nog nader berekend zal dienen te worden.
In september 2019 zei Ella hierover in het programma EenVandaag: ‘Het nieuwe middel heeft vertraagde afgifte, waardoor het minder vaak genomen hoeft te worden. Dat is natuurlijk prettiger voor sommige patiënten, maar is geen echte innovatie waarmee we een bedrijf een enorme verlenging van een monopoliepositie hoeven te geven. Bovendien heeft de rechter al in eerdere rechtszaken geoordeeld dat het niets nieuws was en is het patent in 2012 in Engeland en uiteindelijk in 2014 ook in Nederland ongeldig verklaard.’
Hoewel de farmaceutische sector enorm bijdraagt aan medicijnontwikkeling, is het ook bekend dat de meest innovatieve medicijnen vaak met behulp van publiek geld worden gemaakt, bijvoorbeeld aan een universiteit. Ella: ‘Hoewel ik er van overtuigd ben dat de meeste mensen die er werken dat oprecht doen vanwege het belang van medicijnen, blijft de farmaceutische sector een private actor in een publieke sector. Voor bedrijven staat winst voorop. Het is daarom van belang dat de overheid deze sector goed reguleert.’
‘Farmaceutische bedrijven hebben een maatschappelijk (en juridisch afdwingbare) zorgplicht’, zegt Ella. ‘Het is heel goed dat de rechter zich hierover uitspreekt. Maar uiteindelijk bepaalt de overheid wet- en regelgeving. Wemos wil dat de overheid transparantie eist over de kostenopbouw van een medicijn, helemaal als we een bedrijf een monopoliepositie verlenen. Want op dit moment is de prijsopbouw van een medicijn niet transparant. We hopen dat de overheid maatregelen neemt, zodat we tot eerlijkere prijzen kunnen komen.’
Foto: “Lady Justice background” by Tingey Injury Law Firm via Unsplash is licensed under CC BY 2.0
Ontvang onze nieuwsbrief
